همانطور که از نام آن پیداست ویروس های گیاهی دسته ای از ویروس ها می باشند که گیاهان را مورد حمله قرار می دهند.
به خاطر آسیب های جبران ناپذیری که این آفات به گیاهان می زنند کنترل آن ها از اهمیت فراوانی برخوردار است.
به خصوص اگر علاقه مند به خرید گیاه آپارتمانی از انواع گران قیمت آن هستید این موضوع از نظر اقتصادی نیز اهیت زیادی دارد.
به این ویروس های گیاهی در اصطلاح ویریون نیز گفته می شود و مانند سایر ویروس ها یک عامل بسیار کوچک بیماری زا می باشد.
می توان حضور این یاخته های کوچک را از طریق مشاهده علائمی مانند لکه های گرد روی گیاه ، زرد شدن و پلاسیده شدن برگ ها و همچنین کم شدن رشد در گیاه تشخیص داد.
اما نکته جالب در این مبحث این است که ویروس های گیاهی از لحاظ بسیاری از جنبه ها مانند ویروس های جانوری و باکتریایی هستند.
به گونه ای طبق آن چه در ویکی پدیا مطرح شده مطالعات علمی درباره این نوع وجه اشتراک با سرعت بسیار بیش تری دنبال شد.
در نتیجه برخی از ویروس ها از نظر میزبان هم در جانوران و هم در گیاهان دارای شباهت هایی هستند .
یکی از سدهای دفاعی سلولهای گیاهی در برابر حملات ویروس ها و عوامل بیگانه دیگر برخوردار بودن از دیواره سلولی می باشد که نفوذ آن ها را به درون گیاه تقریبا غیرممکن می کند و از آلوده شدن گیاهان جلوگیری می کند .
در نتیجه ویروس ها برای این که بتوانند به بافت های میزبان وارد شوند از دو مکانیزم متداول استفاده می کنند که شامل یکی انتقال افقی و دیگری انتقال عمودی است.
انتقال افقی
در این نوع از انتقال، ویروس با کمک گرفتن از یک منبع خارجی به گیاه منتقل می شود.
در این روش ویروس گیاهانی را شناسایی می کند که آسیب دیده هستند.
معمولا این گیاهان آپارتمانی بر اثر شرایط خاصی مانند نگه داری غیر اصولی یا هرس یا آفات گیاهی مثل باکتری و قارچ و نماتد و حشره صدمه دیده اند .
این آسیب ها به خاطر این که لایه بیرونی گیاه را تضعیف می کند ورود ویروس به داخل آن را راحت تر خواهد کرد.
انتقال عمودی
شیوه دیگری از نفوذ ویروس به بدن میزبان که به آن انتقال عمودی گفته می شود به صورت انتقال ویروس از گیاه مادر آلوده شده به گیاه فرزند می باشد.
تفاوتی ندارد که گیاه تولید مثل جنسی کرده باشد یا غیر جنسی .
حتی در روش های تکثیر گیاهان آپارتمانی به صورت مصنوعی که در منزل انجام می شود نیز این انتقال ویروس صورت می گیرد.
به همین دلیل توجه به سالم بودن گیاه مادر از اهمیت بالایی برخوردار است.
زمانی که گیاه جدید از ساقه ها یا ریشه ها یا حتی برگ های گیاه مادر ایجاد می شود ویروس می تواند به گیاهان تازه ایجاد شده نیز سرایت کند.
درمان ویروس های گیاهی
با وجود پیشرفت علم هنوز هم روش قطعی ای برای درمان گیاه آلوده شده به ویروس وجود ندارد.
در نتیجه تمرکز بر روی کاهش انتقال ویروس از یک گیاه به گیاهان دیگر مهم ترین نکته ای است که مشتریان خرید گل و گیاه آپارتمانی باید به آن توجه کنند.
علائم هشدار دهنده
آن چه معمولا در مورد گیاهان آپارتمانی صورت می گیرد این است که بر اثر ساییدن مستقیم مایع آلوده بر سطح برگ گیاه به ویروس آلوده می شود.
البته پاره شدن برگ های یا آسیب دیده بودن آن ها و در نتیجه از بین رفتن دیواره سلولی گیاه کمک زیادی به ورود راحت تر ویروس به داخل بافت گیاه خواهد کرد.
بعد از این که ویروس موفق شد به بافت میزبان وارد شود معمولا محلی که آلوده شده است و ویروس از آن وارد شده تغییر شکل می دهد که به شناسایی سریع تر گیاه آلوده کمک خواهد کرد.
متاسفانه پس از آلوده شدن گیاه به ویروس ها گیاه در سراسر عمر خود آلوده باقی خواهد ماند.
چرا که گیاهان برخلاف مهره داران قادر به تولید پادتن نیستند و در نتیجه نمیتوانند ویروس ها را در بدن بی اثر کنند.
نکروزه شدن
شدیدترین اثر ویروس های گیاهان ، کشته شدن سلول ها می باشد.
در این گونه زخمهای موضعی ای در اثر نکروزه شدن بافت یا از بین رفتن سلول ها در برگ به وجود می آیند که قطر آن ها به نوع ویروس و نوع گیاه و شرایط محیط بستگی دارد.
مرگ برخی از اندام های گیاه و یا مرگ گیاه به طور کلی در برخی از بیماری های ویروسی متداول است.
رشد گیاه
اکثر ویروس ها رشد میزبان را کم می کنند اما در برخی مواقع نیز شاهد رشد غیر عادی گیاهان هستیم.
برگ ها بر اثر حمله ویروس تغییر شکل می دهند و تولید گل و دانه نیز در گیاهان آلوده کاهش می یابد.
اثر بر رنگ گیاه
از علایم اولیه آلودگی ویروسی در اکثر گیاهان بی رنگ شدن رگبرگ ها در برگ های جوان است .
معمولا در سطح برگ های لکه های سبز کم رنگ یا پر رنگ به شکل موزائیک یا زخم های موضعی مشاهده می شوند.
البته در مورد گل های آپارتمانی گل ها نیز ممکن است بر اثر آلودگی ویروسی دچار تغییر رنگ شوند.
به عنوان مثال ممکن است اقدام به خرید گل ارکیده کرده باشید و بر اثر ورورد ویروس مشاهده کنید که بخشی از گلبرگ ها سفید شده اند.
ویروس های گیاهی ای که خصوصیات مشترک باهم دارند را می توان در یک گروه جای داد و طبق موارد زیر طبقه بندی کرد.
- ویروسهای میله‌ای یا رشته‌ای
- ویروسهای ایزومتریک
- ویروسهای باسیلی شکل
- ویروئیدها که عوامل بیماری زایی مانند ویروس ها هستند اما از نظر عملکرد اندکی با آن ها تفاوت دارند