ریشه‌شناسی واژه یلدا و چله:
یلدا واژه‌ای سُریانی به معنای زایش و تولد است.
سریانی زبانی بود که در میان مسیحیان رواج داشت.
این معنا، از بررسی و تحقیق در واژه‌نامه‌ها و کتاب‌های تاریخی به دست آمده است.
ابوریحان بیرونی، دانشمند همه فن حریف و تقویم‌شناس، از شب یلدا با نام میلاد اکبر یاد می‌کند؛
و منظور از این نام را میلاد خورشید دانسته است. کتاب آثار الباقیه نوشته اوست.
کتاب به عربی نوشته شده و در حال حاضر، چند ترجمه فارسی از آن منتشر می‌شود.
ابوریحان در این کتاب گاه‌شماری و تقویم اقوام مختلف را بررسی کرده است.
اگر علاقمند باشید می‌توانید مراسمات و جشن‌های اقوام باستان را در این کتاب مطالعه کنید.
دقیقا مشخص نیست که واژه یلدا چه زمان و چطور وارد زبان فارسی شده است.
از تاریخ اینطور بر‌می‌آید که، مسیحیان اولیه که در روم زندگی سختی داشتند
و عده‌ای از آنان به ایران مهاجرت می‌کنند.
به علت نزدیکی فرهنگی، این واژه سریانی به فارسی راه پیدا می‌کند.
هم چنین در ریشه‌شناسی واژه یلدا و چله به مفهوم شب چله می پردازیم
شب چله یعنی چه؟
شب چله در حقیقت همان شب یلدا ست.
چون از فردای این شب، چله بزرگ زمستان آغاز می‌شود به آن شب چله می‌گویند.
ایرانیان در زمان‌های قدیم، یک نوع تقویم کلی نگر هم داشتند.
این تقویم بیشتر در کار‌های کشاورزی و دامپروری کاربرد داشت.
آنها دو موقع از سال را به نام چله می‌شناختند.
چله تابستان که از تیر شروع می‌شد و چله زمستان که از دی‌ماه.
چله‌ها هر کدام به دو دوره تقسیم می شدند؛
چله بزرگ و چله کوچک. چهل روز ابتدایی را چله بزرگ و بیست روزِ بعد را چله کوچک می‌نامیدند.
چله بزرگ زمستان، که درست بعد از شب یلدا آغاز می‌شود؛
شروع زمستان است و شدت سرما در آن بیشتر است.
چله بزرگ تا دهم بهمن طول می‌کشد.
پس از آن، چله کوچک شروع و تا اول اسفند ادامه دارد.
شدت سرما در چله کوچک کمتر است و آسیب کمتری هم می‌رساند.
چهار روز پایان چله بزرگ، و چهار روز آغاز چله کوچک را، چهار چهار می‌گویند؛
که نهایت شدت سرما در این مدت اتفاق می‌افتد.
پیشنهاد گلماگرام برای شب یلدا آگلونما با گلدان بتنی
